โครงสร้างสังคมพืชและปริมาณการกักเก็บคาร์บอนในป่าชุมชนป่าเต็งรังที่ใช้ใบพลวงเป็นของป่า ในภาคเหนือของประเทศไทย

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อประเมินความยั่งยืนของการใช้ผลผลิตใบพลวง (Dipterocarpus tuberculatus) โดยการศึกษาประชากรไม้พลวงในสังคมพืช ปริมาณการใช้ใบพลวงและรายได้ของชุมชน รวมทั้งอิทธิพลต่อสิ่งแวดล้อมที่เกี่ยวกับการกักเก็บคาร์บอนของป่าชุมชนป่าเต็งรังหมู่บ้านท่าสะแล อำเภอฝาง จังหวัดเชียงใหม่ การศึกษาสังคมพืชโดยวางแปลงสุ่มตัวอย่างขนาด 40 x 40 ตารางเมตร จำนวน 20 แปลง แบบสุ่มกระจายในพื้นที่ป่าชุมชน 7,002.27 ไร่ แต่ละแปลงเก็บข้อมูลพรรณไม้วัดเส้นรอบวงลำต้นที่ความสูง 1.3 เมตรจากพื้นดินและต้นไม้ที่ความสูง 1.5 เมตรขึ้นไป เพื่อวิเคราะห์ลักษณะเชิงปริมาณของพรรณไม้ มวลชีวภาพและคาร์บอนในมวลชีวภาพพืช พบพรรณไม้ทั้งหมด 50 ชนิด (45 สกุล 28 วงศ์) ความหนาแน่น 302 ต้นต่อไร่ พบไม้วัยรุ่นและไม้หนุ่มของไม้พลวงขึ้นอยู่หนาแน่นร้อยละ 68 แต่ไม่พบไม้โตเต็มที่ ไม้พลวงเป็นพรรณไม้เด่นในป่ามีดัชนีความสำคัญทางนิเวศวิทยาของพรรณไม้ (IVI) ร้อยละ 52.05 ของชนิดไม้ทั้งหมด รองลงมาคือ เต็ง (Shorea obtusa) และรักใหญ่ (Gluta usitata) มีดัชนีความหลากชนิด (SWI) อยู่ในระดับต่ำ 1.91 ปริมาณมวลชีวภาพพืช 75,650.13 กิโลกรัมต่อเฮกตาร์ ซึ่งกักเก็บคาร์บอนได้ 37,377.19 กิโลกรัมต่อเฮกตาร์ (ร้อยละ 81.19 คือ ไม้พลวง) ส่วนการกักเก็บคาร์บอนในดินเท่ากับ 10,875.98 กิโลกรัมต่อเฮกตาร์ รวมคาร์บอนในระบบนิเวศ 48,253.17 กิโลกรัมต่อเฮกตาร์ ปีพ.ศ. 2562 ชาวบ้านนำใบพลวงไปสานไพจำนวน 2,324,464 ไพ (13,936,785 ใบ) คิดเป็นร้อยละ 13.65 ของจำนวนใบทั้งหมด รายได้การขายไพ 3,951,590 บาทต่อปี ขณะที่การสูญเสียคาร์บอนจากการเก็บใบพลวงมีปริมาณ 99,114.23 กิโลกรัมต่อปี

คำสำคัญ: โครงสร้างสังคมพืช การกักเก็บคาร์บอน ป่าเต็งรัง ป่าชุมชน