อิทธิพลของปัจจัยแวดล้อมต่อการกระจายของชนิดไม้ป่าเต็งรัง ป่าสงวนป่าสันทราย อำเภอสันทราย จังหวัดเชียงใหม่

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัจจัยแวดล้อมที่มีอิทธิพลต่อการกระจายของชนิดพรรณไม้ป่าเต็งรังตามธรรมชาติ ในพื้นที่ป่าสงวนป่าสันทราย อำเภอสันทราย จังหวัดเชียงใหม่ ทำการศึกษาเมื่อปี 2563 โดยทำการวางแปลงแบบเป็นระบบจากแผนที่สภาพภูมิประเทศ ซึ่งมีระยะห่างระหว่างจุดสำรวจ 200 เมตร ทั้งหมด 15 จุดสำรวจ แต่ละจุดสำรวจทำการวางแปลงตัวอย่างชั่วคราวขนาด 30 เมตร x 30 เมตร จำนวน 3 แปลงตัวอย่าง แต่ละแปลงห่างกัน 50 เมตร ทำการระบุชนิด และวัดขนาดต้นไม้ที่มีเส้นผ่านศูนย์กลางมากกว่า 1 เซนติเมตรขึ้นไป และปัจจัยแวดล้อมที่เกี่ยวข้องกับลักษณะภูมิประเทศจากแผนที่ช่วงชั้นความสูง และคุณสมบัติของดินจากการเก็บดินชั้นบน นำมาวิเคราะห์หาโครงสร้างและองค์ประกอบของชนิดพรรณไม้ การจัดกลุ่มหมู่ไม้ ความแตกต่างระหว่างปัจจัยแวดล้อมในแต่ละสังคมย่อย และปัจจัยที่มีผลต่อการกระจายของแต่ละชนิดพรรณไม้ ผลการศึกษาพบว่าป่าเต็งรังในพื้นที่มีชนิดไม้ทั้งหมด 51 ชนิด 37 สกุล 27 วงศ์ เนื้อดินมีอนุภาคทรายเป็นหลักโดยทั้งพื้นที่มีอนุภาคขนาดทรายมากกว่าร้อยละ 50 การจัดกลุ่มหมู่ไม้ที่ระดับความคล้ายคลึงที่ร้อยละ 60 สามารถจัดจำแนกหมู่ไม้ออกได้เป็น 5 หมู่ไม้ ได้แก่ หมู่ไม้พลวง หมู่ไม้เต็ง หมู่ไม้รัง หมู่ไม้เหียง-รัง และหมู่ไม้เหียง-เต็ง โดยหมู่ไม้รังนั้นพบพรรณไม้มากสุดที่ 39 ชนิด โดยได้รับอิทธิพลจากปัจจัยด้านความใกล้ไกลจากแหล่งน้ำธรรมชาติมากกว่าหมู่ไม้อื่นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ส่วนปัจจัยอื่น ๆ ไม่มีอิทธิพลต่อการจัดกลุ่มหมู่ไม้ และผลการวิเคราะห์ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการกระจายของชนิดพรรณไม้พบว่ามี 12 ชนิด จาก 51 ชนิดที่มีความสัมพันธ์กับปัจจัยสิ่งแวดล้อมทั้ง 9 ปัจจัย โดยสัดส่วนของอนุภาคดินเหนียวเป็นปัจจัยหลักที่ส่งผลต่อการกระจายของชนิดไม้ โดยสามารถแบ่งได้เป็นกลุ่มชนิดพรรณไม้ที่แปรผันตาม แปรผกผัน และกลุ่มที่ไม่ได้รับอิทธิพลจากเปอร์เซ็นต์อนุภาคดินเหนียว ผลการศึกษาข้างต้นสามารถประยุกต์ใช้ในการฟื้นฟู และการคัดเลือกชนิดไม้มาปลูกเสริมหรือฟื้นฟูพื้นที่ตามปัจจัยแวดล้อมที่เหมาะสมให้ประสบความสำเร็จต่อไป

คำสำคัญ: ความต้องการทางนิเวศ ป่าผลัดใบ การจัดกลุ่มหมู่ไม้ ป่าสงวนแห่งชาติ